Задания
ЧастьI
1. Могай корнышто мутлончылан (слоглан)чын шеледыме?
1) овар-ген, ур-ем-лаш-те, кӱрт-ньö
2) кор-ны-еҥ, чо-дыр-аш-те, о-лым-бал
3) лом-бе-рым, шо-льы-лан,ку-гы-рӱды-вон-до
4) тун-ем-ше, ка-е-на, сöр-а-ле
2. Могай мутышто ударениян йӱкым ончыктышобуквам чын ойырымо?
1) шурнО;
2) прЕзе;
3) коремыштЕ;
4) чАшкерышке.
3. Могай мутын ыҥжым (лексическийзначенийжым) ончыктымо: «артист-влакын выступатлыме верышт»?
1) тӱвыра
2) кончер
3) мутер
4) тоштер
4. Могай ойышто мут вончештарыме ыҥ(значений) дене пуымо?
1) Эрдене кече шыргыж лектеш.
2) Ял калык пайремыш тарванен.
3) Изи рвезе книгам лудеш.
4) Урем дене ӱдыр-влак ошкылыт.
5. Могай корнышто пуымо мут-влак синонимлийыт?
1) йорташ, кудалаш, чымаш
2) ошо, нарынче, леве
3) чевер, сылне, йытыра
4) мутланаш, ойласаш, урмыжаш
6. Могай мутшо тоштемше мутлан шотлалтеш?
1) тувыр
2) вӱта
3) ӱштö
4) сапондо
7. Посна специальность дене кылдалтшемутым кузе маныт?
1) историзм
2) профессионализм
3) диалектизм
4) архаизм
8. Кӱэмалтше ойсавыртышын чын ыҥжым(значенийжым) могай корнышто ончыктымо? Тудлан тугак кӱлеш, кадыр кид.
1) нимом ыштен моштыдымо еҥ
2) шолышташ йӧратыше еҥ
3) койышланаш йöратыше еҥ
4) шке шонымашыже уке, еҥ мут дене илыше
9. –маш (-ымаш) суффикс могай ойлымашужашым ышта?
1) пале мут гыч лӱм мутым
2) причастий гыч деепричастийым
3) глагол гыч лӱм мутым
4) пале мут гыч причастийым
10. Могай корнышто мут-влак мужыралтме йöндене ышталтыныт?
1) кид-йол, ава-ача, кайык-влак
2) ошвуйшудо, ÿштервоштыр, пÿжвÿд
3) ик-кок, изин-кугун, илаш-колаш
4) еҥ-шамыч, ала-кö, керек-мо
ЧастьII
Онарын кундемже
1.Вурс рельс йомакысе шÿртым шарныктенчодыра кöргыш кадыргыл пура. 2. Корно воктенак келге корем. 3.Пÿртÿсын курымашвийже, сер рокым урыктарен, курык тайылым патыр копаж дене лоден шынден. 4.Корем пундаш поезд деч ала-мыняр метрлан ÿлнö, а кӱшнӧ канде кава. 5. Туштокушкын шогалше кадыр куэ изин гына коеш. 6. А корем гоч, ваштарешак, тура курыксаҥга. 7.Курык саҥгам ончалатат, ала-кö чылт йомакысе гай вийже дене тудыморален шынден манын, шоналтет.
8.Келге коремым, тура курык саҥгам ужын,ушыш тошто марийын ойлымыжо толын пура. 9. Марий яллаште кызытат шоҥго-влакшуко оҥайым каласкалат, пуйто чыла коремым да курык тöвам пÿртÿс огыл, аала-могай тале патыр ыштен.
10.Шоҥгыеҥ-влак тыге ойлат: пеш шукертеожно – тиде жапым калык йомакысе семын веле шарна – Юл вÿд воктене пеш кугупатыр илен. 11.Тудын лÿмжö Онар улмашын.
Онарын капше моткочак кугу. Шогалеш патырайдеме – вуйжо дене олача-вулача шонанпыл марте изиш гына огеш шу. Садланак дыршонанпылым южо могыр марий-влак але мартеат Онарпыл манын лÿмдат.
Шонанпыл тÿрлö чия дене йолга. Ончалат –шинчам йымыкта. А Онарын чийыме вургемже тиддечат мотор: ош тувыржым йошкар,ужар да нарынче порсын дене тÿрлымö. Кыдалыштыже – шырчан ÿштö. Вуйыштыжо – шийокан упш.
Ыштышаш паша:
11. 4 ойышто антонимым ончыктыза.
12. 9 ойышто тале мутлансинонимым ончыктыза.
13. 1 ойышто лӱм мут гыч лийше пале мутынпалемдыза.
14. 1 ойышто деепричастийын значений (ыҥ)тӱшкажым ончыктыза.
15. 4 ойышто глаголын вашталтше палыжымончыктыза.
16. 8 ойышто гыч деепричастиян ойсавыртышымвозен лукса.
17. 3 ойышто запятой-влакым молан шындымымумылтарыза.
18. 4 ойын ойыртемжым палемдыза.
19. 1 ойышто могай знак шындыде кодын?
20. Текстым могай стиль дене возымо?
ЧастьIII
Прочитайтетекст и выполните задание 21
ГригорийПетрович ишке гыч скрипкажым нале… «Йоҥ-йоҥ-йоҥ» шоктыктен оҥгарыш, смычокшодене, «гой-й, гой-й, гой-й» шоктыктен, йыгалтыш. Вара «Лесная сказка» вальсымшокташ тӱҥале. Тиде вальсым Григорий Петрович пеш йӧрата. Путыракше тудланкокымшо ужашыже келша. Тудыжо чылт марий муро семыш савырна. Марий мурыматГригорий Петрович шуко шинча, скрипкаж дене эре шокта. Кызытат шиждеак вальсгыч марий мурышко лекте. Скрипкаже почеш муралтен колтыш:
Кудвечегочет ончальымат,
Уремын-уремынкойдале.
Уремгычет ончальымат,
Пасуын-пасуынкойдале.
Мемнанилыш — тулык илыш,
Лачакмурна вел улдалеш.
Мемнанмурна огеш лий гын,
Моден илышна сылнештеш?
—Могай сылне муро… Кеч мутшым нал, кеч семжым нал яндар шӧртньӧ. А ме,марий-влак, шкенан мурынам аклен огына мошто. Ме, марий интеллигент-влак, мариймурым мураш вожылына. Эх, йомшо турня-влак!..
ГригорийПетрович скрипкажым ишкыш сакалтыш, ӱстел ӱмбачын парня кӱжгытрак книжкам нале,лаштыклам ятыр оншчыш, вара, кынел шогалын, шыдешкен лудаш тӱҥале:
21.Объясните значение в тексте фразеологического оборота тулан солаж денепоньыжеш.
