Ағылшын тілі сабақтарында креативті білімберу ортасын құруда қолданылатын әдіс – тәсілдер
Маңғыстау облысы, Ақтау қаласы,
Ьұрын жырау Сеңгірбекұлы атындағыМаңғыстау жоғары педагогикалық колледжінің ағылшын тіліне арнайы пәндер оқытушысы:
Ерғалиева Қалдыгүль Орынбасаровна
Креатив дегеніміз не және бұл термин қайдан шықты?
Креатив сөзі бұл латын тілінен шыққан сөз. Ең алғашорыс тіліне француз тілінен 18 ғасырда енген. Креатив сөзі «жасау», «шығару»деген сөзді білдіреді. Креатив сөзін қазір көптеген адамдар қолданып жүр.
Креатив дегеніміз жеке тұлғаның жаңа идеялар шығаруы, шығармашылықтықабылдауға дайын және жаңа инновациялық идеялар құру, тұлғаның шығармашылыққабілеті , сондай-ақ проблемаларды шешуге қабілеті.
Америкалық психолог Абрахам Маслоудыңайтуынша – бұл шығармашылық бағдар, жеке тұлғаның туылғанынан бастап болады,бірақ дұрыс емес тәрбие, білімнің және қоғамдық өмір әсерінен олар жоғалыпкетеді.
Креативтілік дегеніміз не?
üКреативтілік –бар идеядан жаңа идея ойлап шығару
üКреативтілік –мәселені жаңа әрі ерекше тәсілмен шешу
üКреативтілік –стереотипті ойлаудан бас тарту
üКреативтілік –икемділік пен оригиналдылық
üКреативтілік –анализбен синтездеуге бейімділік
üКреативтілік –ойдың дұрыс бағытта екенін интуитивті сезу
üКреативтілік –жаңа идеялардың санын генерациялау
Алкреативтіліктің ерекшеліктеріне келетін болсақ:
üКреативтіліккеремет идеяның көмегімен қиын мәселелерді шешу;
üКреативтілікжеке тұлғаның ерекше жолдар арқылы дамуы;
üКреативтілікөміріңізді әртүрлі етеді;
üКреативтілікшығармашылық ойды шындыққа айналдыруға көмектеседі;
üКреативтілікөзін — өзі дамуға жол табуға көмектеседі;
Біз қалай креативті тұлға бола аламыз?
Біздің өмірімізде әрбір адам табысқа жетіп, креативті тұлғаболғысы келеді. Бірақ көптеген адамға креативті болу үшін еріншектік пенқорқыныш сезімі кедергі жасайды. Ал кейбіреулеріне креативті болу үшін нақтыбілімі жетпейді. Сондықтан сіздерге креативті болудың бірнеше тәсілін ұсынамыз.
Креативті тұлға болып қалыптасу үшін, ең алдымен, өзіңізге «Меннеге және не үшін креативті тұлға болғым келеді?» деген сұраққа жауап беруіңізкерек. Өзіңізге ойша креативті өміріңізді елестетіп көріңіз. Креативті тұлғаболғаннан кейін өміріңізде не өзгерді? Қандай табыстарға жеттіңіз? Айналаңыздағы адамдар сізге қалай араласады? Егер берілген мотивация сізгекреативті болуға көмектеспесе, өзіңіздің мотивацияңызды құраңыз. Ең бастысы, өзіңіздіңөмірден не қалайтыныңызды білу және түсіну.
Креативті болудың жолдары:
1. Табысқа жету
Креативтіліктің ең бастысы – табысқа жету.Өйткені, креативті тұлғалар ғана алдына қойған мақсатқа тез жетеді. Сіз табысқажету арқылы өзіңізге көп тәжірибе жинап, керекті білім алып, басқада салалардатабысқа жетуге тырысасыз. Әрекет етіп, өзіңізбен жұмыс жасап, алдыңызға мақсатқойып соған жетуге ұмтылыңыз, сонда ғана сіз креативті тұлға бола аласыз.
2. Жаңа идеяларойлап шығарыңыз
Креативті болудың ең сенімді әдісі жаңа идеялар ойлап шығару. Тек идеялар ғанасіздің өміріңізге жақсы табыс әкеледі. Жаңа идеялар шығару үшін өзіңіздің балакезіңізде дұрыс емес тәрбие, қоғамдық өмірге байланысты жасырынып қалғанталантты ашу керек. Миыңыздың көп демалуына жағдай жасаңыз, өйткені ми демалғанкезде ойға әр түрлі жаңа идеялар келеді. Сондықтан осы тәсілді жиі қолданыңыз,бірақ өзіңізге керек информацияларды іздеп тұрыңыз.
3. Уақыт табабілу керек
Креативті тұлға болу үшін өз уақытыңыздыүнемді пайдаланып білу керек. Ол үшін сізге қарапайым күн тәртібін құрғантиімді. Сіздің уақытыңызды алатын жұмысты біліп, оның алдын алу керек.Креативті болу үшін білім алып, дамуға кейде уақыт жетпей жатады.
4. Дұрыс ойлаңыз
Креативті болу үшін сабырлы болып,позитивті ойлай білу керек. Өйткені уайым мен қорқыныш сіздің креативтіболуыңызға кедергі болады. Өміріңізде шығармашылық табысқа кедергі келтіретінмәселені біліп, сол мәселеден тез құтылғаныңыз жөн.
5. Жаңа тәсілдер
Креативті болу үшін сізге мәселеденшығатын жаңа жол табу керек. Креативті болуға кедергі келтіретін мәселелер ментапсырмалардан шығатын жаңа шешімдер ойлап табыңыз. Басқа жеке тұлғаны жәнеолардың тәсілдерін көшірмеңіз. Өзіңіздің жаңа идеяңызды, жаңа тәсіліңізді ойлапшығарыңыз.
Жоғарыда көрсетілген тәсілдер бойынша сіздер креативті болудыңбірінші сатысына өтесіздер, және жақсы табыс пен шығармашылық жұмысқа жетеаласыздар.
Креативтілікті қалай дамыту керек ?
Миғашабуыл жасау арқылы креативтілікті дамыта аламыз. Ең көп таралған жәнеқолданылатын тәсілдердің бірі. Кейбір адамдар нақты мәселелер бойынша өз идеяларын және жобаларын ұсынады. Ең бастысы есте сақтау керек қағида –ешқандай кедергісіз өз ойын тура айта білу керек. Ағылшын тілі сабақтарында студенттіңкреативтілігін дамыту әрбір оқытушының міндеті. Ағылшын тілі сабақтарындакреативті білім беру ортасын құруда қолданылатын әдіс – тәсілдер төмендегіше:
1. Мультимедиа көмегімен оқытупроцессі
Мультимедиа – мәтін, сурет, аудио және видео сияқты әртүрлі сандық медиа түрлерін кешенді сенсорлық интерактивті тақтаны қолдануарқылы аудиторияға ақпаратты жеткізу. Дәстүрлі білім беру студенттерге қандайөнер кәсіп қажеттіліктерін үйретеді. Осы тәсілмен көптеген оқу орындардыңбасты мәселесі шығармашылығы мол, сыни тұрғыдан ойлауы терең түлектершығаруда. Біз инновациялық оқыту ретінде мультимедиялық технологиялардыпайдаланамыз және оқыту стратегиясының басты мәселесі студенттергемультимедиалық технологиялардың түрлерін үйрету. Қазіргі уақытта көптеген оқытумекемелері сыни оқыту тұрғысына көшуде және түлектерін аналитикалық жолменмәселелерді шешуге дайындауда. Білім осыдан аяқталмайды, мәселелерді жақсы шешуолардың өмір жолында керек болады.
Мұғалім материалдың мазмұнын өзгертуге мультимедиалыққұралды пайдаланады. Мұғалімге әр түрлі мультимедиалық элементтерді пайдаланаотырып, өз ойын маңызды жолмен білдіруге көмектеседі. Бұл медиа элементтеріцифрлық нысанда соңғы презентация үшін өзгертуге болады. Сандық мультимедиаэлементтерін енгізу арқылы, студенттер ұсынылған ақпаратқа көбірек назараударады, оларды неғұрлым дәлелді жасап және жақсы ақпаратты сақтап, бірнешесенсорлық шарттарын қолдану арқылы жақсы білу мүмкіндігі бар. Мультимедиялық жобалардыжасау күрделі және қызықты болып табылады. Бақытымызға орай, бұл инновациялықжәне интерактивті мультимедиялық қосымшаларды құру үшін әзірлеушілерде қолжетімді көптеген мультимедиялық технологиялар бар. Бұл технологиялар графикамен бейне файлдарын жасау үшін Adobe Photoshop және Премьер өңдеутехнологияларын қамтиды, дыбыс және анимациялық файлдарды өңдеуге Sound Forgeжәне 3D Studio Max қамтиды. Олар сондай-ақ біріктіруге және осы мультимедиаэлементтерін синхрондау, интерактивті мүмкіндіктерін қосу және соңғы пайдалануүшін Macromedia Director немесе Authorware авторлық құралын пайдалануға болады.
2. Әңгіменіаяқтау
Әңгімелеу тілдерді оқытудың өтеажырамас бөлігі болып табылады. Бұл әңгімелер студенттерге сөйлемдерді дұрысқұруға, өз ойларын білдіруге және басқада көптеген нәрселерді білугекөмектеседі. Ол студенттердің білімпаздық қасиетін шақырады. Кез келген аяқталмағанәңгіме оқырмандардың әрқашан ойында қалады. Сондықтан студенттер әдеттеқызықты оқылуына қарамастан әңгімелердің бастысын оқиды. Ол мидың шығармашылықбөлігіне қарайды. Әңгіменің ішіне кіріп оқып, ойымыздың шығармашылық бағытынарттырады. Ол әңгімені оқып ғана қоймай, оның дамуына септігін тигізуі тиіс.Бағалау үшін сұрақ қою студенттердің әңгімедегі қиял – ғажайыбын жоғалтады.Ағылшын тілінде әңгімелерді пайдалану үшін ең жақсы тәсіл бар ма? Студенттерәңгімелерді де пьессаларды да қабылдай алады. Осындай тәсілмен студенттерәңгімелермен жеке айналысады. Олар өзінің өмірге деген көзқарасын өзгертуімүмкін. Бұл студенттерге символдарды түсіну үшін қызықты болады. Ол өзініңщығармашылығын қатыстыра отырып, символдарды белгілеуге мүмкіндік береді. Бұлолардың әңгімені түсінуіне, ол туралы әңгіме қылуға көмектеседі, өйткені осыжолмен олар өз тілдерін жетілдіре алады. Ол өзінің негативті ойларын жойып,тілді үйренуіне кедергі болмайтынына сенеді. Ол тамаша болмауы мүмкін, бірақ олөте керемет әсер қалдырады. Әңгіме олардың диалог арқылы тілді үйренуіне көмектеседі.
3. Ұялы телефон көмегімен тіл үйрену
Ұялы телефондар кішкентай компьютерболып есептеледі, өйткені онда хабарламалар, ойындар, электрондық пошта жәнежазбалар сияқты қосымша объектілер бар. Ұялы телефон көмегімен тіл үйрену әуенойнатқыштар және сымсыз есептеуді қамтиды. Телефонды қолдану шағын сабақграмматикалық сабақтар, жабық викторина немесе ойынның дискретті ұпай тексерутілі арқылы қол жетімді, мысалы , SMS хабарламалар, веб немесе жүктеу,лексикалық сабақтар, қысқаша анықтамаларды жақсы түсіну, лексика жәнекоммуникативтік тіл үшін пайдалану, жазба жасау әрекетін қолданып, ойындароқыту. Ұялы телефонның көмегімен тіл үйренудің ерекше жолы әлеуметтікинтерактивтілік, мобильдік контекст, сезімталдық, байланыстар, индивидуалдылықжәне жеделділік. Компьютердің көмегімен тіл үйрену одан әрі дамуда.
4. Ойындар көмегімен тіл үйрету (Сөзойыны)
Белгілі бір мақсат пен тапсырмаға негізделген ойындар,тілді үйренуде керемет коммуникативті қызмет атқарады. Тілдік ойындардыңмақсаты студенттердің тілінің дұрыс болуы. Бірақ ойын барысында қатысушыларбілімін ойнау үшін және өзі қалаған нәтижеге жету үшін келіссөздер жүргізугеқолданады. Бұл процесс бір мезгілде өндіру және қабылдау дағдыларын қамтиды.Ойындар студенттерге қызықты және керемет оқыту атмосферасын ұсынады. Жаңалексиканы меңгеру барысында студенттер стресстік емес жолмен тілін пайдаланаалады. Ойын барысында қатысушының назары тілде емес хабарламада болу керек.Қатысушылар назарын тілдің қалай айтылуына қарап, ойында ұту үшін қолданкелгеннің бәрін жасайды. Бұл қорқыныш серпінділігін жеңілдетеді, басқаадамдарға мақсатты тілді пайдалану үшін ең негізгі фактор болып табылады. Ойынбизнесі-бағдарланған тұрғысынан алаңдаушылық азаяды және еркін меңгеру,жинақталатын коммуникативтік құзыреттілікке қол жеткізеді. Төменде көрсетілгенкейбір ойындар:
Сөзойыны:Студенттер шеңбер құрып тұрады. Топ 5 – 6 студенттерден тұрады. Студенттердіңбірі дәптерге миниум 5 сөз жазады. Келесі студент алдыңғы сөздің соңғы әріпіналып 5 – 6 секунд ішінде жаңа сөз жазу керек. Бұл ойын студенттердің сөздікқорын кеңейтуге көмектеседі.
5. Жарыс түріндегі сабақ
Пікірталастар мен шешендік сияқты конкурстарстуденттерге көп көмектеседі. Бұл олардың өз ойын алға шығарып, сөздік қорынқолдануға көп мүмкіндіктер береді. Конкурстар студенттердің тіл үйренудегі еңнегізгі құралы. Сондай – ақ бұл конкурстар олардың жеке тұлға болыпқалыптасуына көп көмектеседі.
Қорытынды.
Тіл — өмірімізде өте маңызды рөл ойнайды. Олар біздіңэмоциямызды білдіруге көмектеседі. Олар біздің нені қалайтынымызды түсіндіругекөмектеседі. Олар біздің сөйлесуімізге көмектеседі және біздің кім екеніміздітүсіндіретін ең басты құрал. Олай болса, тілді дұрыс пайдалана білу өте маңыздыболып табылады. Тілдер жоқ болса, біздің сөйлей алмайтын жануарлардан ешайырмашылығымыз болмас еді. Сондықтан тілдерді оқыту адамдар арасында өтемаңызды рөл атқарады. Ағылшын тілі әлемдік ресми тіл, оны тек сөйлеу, жазу жәнетыңдау ғана емес, ол басқа елдің адамдарымен жақсы қарым – қатынаста болуғакөмектеседі. Бұл тілді қолданудағы мақсат. Сондықтан инновациялық тәсілдербарлық жағдайларда жақсы өзгерістер болуына көмектеседі. Бұл студенттергежылдам әрі нәтижелі, қызықты әрі интерактивті тәртіпте үйренуге көмектеседі,сондықтан ұстаздар дәстүрлі тәсілдерді қалдырып, студенттер үшін жаңа жәнежақсы әдістерді қолдану керек.
Қолданылған әдебиеттер:
1. Кевин Д. Бесной, ауд. У.Кларк, Оқыту — табыс! Сіздің инновациялық технологиялар пайдалануүшін жасалған қадам. 1 қазан, 2009
2. Линн Т. Диас-Рико,оқушыларға ағылшын тілін оқыту: Стратегиялар мен әдістер Марлен Д. Лефевр,оқытудың шығармашылық әдістері, 1 наурыз1997
3. Эдгар Г. Шустер, Ереженібұзғаны: Инновациялық грамматикалық азаттық жазушылар, 13 ақпан 2003
4. Николай Макгуинн, ДэвидСтивенс, орта ағылшынды оқыту өнері: инновациялық және шығармашлық әдістер,7тамыз 2004
5. Р. Патрик Соломон, Білімберу және оқытудың қалалық педогогі: әлеуметтік үшін инновациялық тәсілдер, 30наурыз 2007
6. Патрик Шварц, қошкелдіңіз: инклюзивтік сыныптарға арналған 30 инновациялық идеялар; 17 тамыз2007
