“Балалардакультура-гигиена күнекмәләре тәрбияләү”
Балалардакультура-гигиена күнекмәләре тәрбияләү – бик авыр мәсьәлә, ул ата-аналардан һәмтәрбиячеләрдән зур тырышлык һәм түземлек таләп итә.
Гигиенатәрбиясенә баланы кечкенәдән үк өйрәтә башларга кирәк. Гигиена күнекмәләренүзләштерү бала сәламәтлеге өчен файдалы. Сабый чакта ук тәрбияләнгән тәртип һәмҗыйнаклык аңа киләчәктә бик кирәк булачак. Сабый чактан ук эзлекле рәвештәформалаштырылган гадәт-күнекмәләр шундый ныклы булалар, бала аларны кулланмыйчабулдыра алмый. Мәсәлән, ашар алдыннан кул юуны таләп итсәң, һәм һәрвакыт моныисенә төшереп торсаң, берникадәр вакыттан соң ашарга утырыр алдыннан кул юуаның гадәте, ихтыяҗы булып китә. Күнекмә ныгып калсын өчентиешле шартлартудырылырга һәм аның гадәткә әйләнүенә комачаулык итә торганнары бетерелергәтиеш. Мәсәлән, сөлге һәм сабынны баланың буе җитәрлек билгеле бер урында тотарга кирәк.
Күпкенә ата-аналар: тәрбия эше бала мәктәпкә кергәч кенә башлана дип ялгышуйлыйлар.бала тәрбияләүне бик кечкенә яшьтән башлаганда гына әйбәт нәтиҗәгәирешергә мөмкин. Әгәр бала 7 яшькә җиткәнче игътибар ителмәгән булса, баланыяңабаштан тәрбияләргә, аның зарарлы гадәтләргә каршы көрәшергә туры килә.Ата-аналарга моны истә тотарга кирәк., соңыннан төзәтергә туры килмәслек итептәрбияләргә, баштан ук барысын да дөрес эшләргә тырышырга кирәк. “Алтыдагыалтмышка” ди бит халык, һәм моның дөреслегенәышандырып торасы да юк. Димәк,бишектән алып, мәктәпкә кадәр чорлар – иң хәлиткеч чорның берсе.
Гигиенатәрбиясенең характер, ихтыяр, тәртип тәрбияләү белән тыгыз бәйләнештә булуында әйтеп үтәргә кирәк. Баланың һәрвакыт үз урынын җыюын, гимнастика ясавын,йокларга ятар алдыннан аякларын юуын, киемен карап йөртүен, билгеле бер вакыттаашавын тикшереп торучы ата-аналар, балада төгәллек, дисциплина тәрбиялиләр, анытәртипкә өйрәтәләр.
Гигиенатәрбиясе хезмәт эшчәнлегенә хәзерли. Уенчыклар почмагын, эш урынын, йоклапторган урын-җирен җыеп куюлары белән балалар зурларга ярдәм итеп кенәкалмыйлар, бәлки хезмәт күнегүләре дә үзләштерәләр.
Гигиенатәрбиясе шулай ук эстетик тәрбия чарасы да булып тора. Пычрак, шапшак әйберматур була алмый. Баланы чәчен, тешләрен карарга, тәнен, киемнәрен чистатотарга, өйдә чисталык сакларга өйрәтү белән ата-аналар әкренләп балаларгаматурлыкка омтылу һәм аңа мәхәббәт тәрбиялиләр. Балалар бакчасында, гадәттә, иңкирәкле гигиена каг ыйдәләрен үтәргә, ашар алдыннан һәм пычранганнан соң кулюарга, тәртипле ашарга, әйбәтләп киенергә һәм чишенергә, киемнәрне билгеле бертәртиптә куярга, үз урынына эләргә, кулъяулыгынннан файдаланырга һ.б. өйрәтелә.Тәрбияче таләп иткәннәрне гаиләдә дә таләп итәргә кирәк. Ә безнең йомшаккүңелле әбиләр һәм әниләр баланы кызганып, өйдә үзләре киендерәләр һәмчишендерәләр, ашар алдыннан берәр татлы әйбер капкалап алырга рөхсәт итәләр,ничек ашавына, кашык, чәнечкене ничек тотуына игътибар итмиләр, ашар алдыннанкул юарга кирәклеге турында аның исенә төшермиләр. Нәтиҗәдә, тәрбияченең тырышхезмәте юкка чыга.
Баладакөндәлек режимны төгәл үтәү гадәтен тәрбияләү – гигиена тәрбиясенең гигезе дипәйтсәк, ялгыш булмас. Әгәр бала иң кечкенә Яшьтә көндәлек режимны төгәл үтәргәгадәтләнгән булса, бу максатка ирешү ансатрак була. Һәрбер гаиләдә үзләре өчениң уңайлы булган билгеле бер режим урнаша. Бу реҗимны гаилә членнарыныңһәрберсе үтәргә тиеш, югыйсә, бала әти-әнисе китергән дәлилләргә ышаныпҗитмәгән. Режим гадәт булып китсен өчен аның таләпләрен гадәти көннәрдә генәтүгел, ял көннәрендә дә төгәл үтәргә кирәк, бу иң мөһим шарт.
Баланыңбакчага китәргә 1 сәг алдан торуын, зарядка ясавын, юынып киенүен күзәтү бикмөһим.
Шулайук бу эшләрне ничек үтәве белән кызыксыну да бик кирәк. Балага башта сабынлапкулга, ә аннан соң чиста кул белән битне юу, маңгай белән битне генә түгел,бәлки муенны, колакларны, колак артларын юу, юганнан соң корытып сөртү турындакайгыртырга кирәк. Гаиләдә һәркемнең үз сөлгесе булырга тиеш.
Баланыңүз яшенә яраклы теш щёткасы һәм аны куя торган билгеле урыны булырга тиеш.Баланың кичке туалеты бик мөһим: төнгелеккә аякларны юу – гигиена чарасы да ул.Бигрәк тә аягы тирләүчән балага аякларыфн башта җылымса, соңыннан салкын субелән юдырырга кирәк.
Балаларныяшенә, ел вакытына һәм һава шартына карап киендерергә кирәк.
Эчке киемнәр тәнне артык суынудан саклый, тире күзәнәкләре бүлеп чыгарган май һәмтирне үзенә сеңдерә, коры кием генә дым йотучан була, керләнгән кием һаваүткәрү сыйфатын югалта. Шуңа күрә балаларның киемнәре чиста булырга, эчкекиемнәре атнага бер мәртәбә, ә кызларның трусигы 2-3 көн саен алыштырыпторылырга тиеш. Кием уңайлы һәм нык булырга тиеш. Әгәр балада кечкенәдән үкпөхтәлек тәрбияләмәсәң, бу сыйфатны, намуслылык һәм әдәплелек кебек үк,соңыннан булдыруы бик кыен. Монда ата-аналарның үрнәк булуы, пөхтә һәм җыйнакйөрүләре бик мөһим роль уйный.
