Описание презентации по отдельным слайдам:
-
1 слайд
Салам ! Здравствуйте !
-
2 слайд
МБОУ «СШ п. Орджоникидзевский»
Къарачай тилни устазы: Джуккаланы Л.М.
-
3 слайд
Презентация 3 –чю классха.
-
4 слайд
Дерсни темасы: «Боташланы Абидатны
джашау эмда чыгъармачылыкъ джолу» -
5 слайд
Дерсни мураты:
Боташланы Абидатны
чыгъармачылыкъ джолу бла шахрей этиу.
2. Ана тилге окъуучуланы сюймекликлерин
терен этиу.
3. Тил байлыкъларын ёсдюрюу. -
6 слайд
Боташланы Абидат
(1902-1982)
«Джаным- тиним,
Ана тилим.
Сенсе, дейме,
Джарыкъ кюнюм…» -
7 слайд
Боташланы Абидат 1902-чи джыл апрелни онбешисинде Къарт Джуртда туугъанды. Ол джыллада тау миллетледе тиширыугъа билим алгъан мардасыз къыйын болгъанды. Атасыны ангылыгъындан, Аллах берген фахмусуну кючюнден, окъуу-билим да алыб, устазлыкъ да этиб, Къарачайны тин-адабият байлыгъына уллу юлюш къошхан, ызындан атларыкъ тиширыулагъа «чауулну джырыб, сокъмакъ салгъан» адамды Абидат.
-
8 слайд
Абидатны «Келигиз эгечле школгъа» деген биринчи назмусу «Таулу джарлыла» деген газетни биринчи номеринде 1922-чи джыл басмаланнганды. Андан сора, 1924-чю джыл «Таулу джашау» деген газетни биринчи номерин ачхан да Абидатны назмусу болгъанды.
-
9 слайд
1924-чю джылда огъуна «Окъугъан къыз бла джахил къыз» деген биринчи пьесасын джазыб, кеси да спектаклде ойнаб, кёблени сейирсиндиргенди. «Ачей улу Ачемез» деген пьесасы да энчи орун алады драматургияда.
Абидат оналты джылындан башлаб устаз болуб ишлегенди. Къарачай тилде чыкъгъан «Таулу джашау» деген газетни хапарчысы болуб уруннганды. Тиширыуладан биринчилени бири болуб Совет Союзну джазыучуларыны Союзуна киргенди.
-
10 слайд
Ол сагъатдагъы Микоян-шахарда устазлыкъ училищени бошагъанды. Ростов шахарда джыллыкъ курсланы тауусханды. Бу шахарда устазлыкъ институтну экинчи курсунда окъуй тургъанлай,миллетибиз бла бирге кечюрюлгенди.
-
11 слайд
Анда да устазлыкъ ишин къоймагъанды , чыгъармачылыкъ бла кюрешгенин сериуюн этмегенди. Кёчгюнчюлюкден къайтхандан сора чыкъгъандыла «Сайланнганлары», «Джашауум» деген энчи китаблары, джыйым китаблада чыгъармалары.
Абидатны кеси устаз болгъаны ючюн болур, сабийлеге атагъан чыгъамалары эсде иги сакъланадыла. «Айхан бла саутлары», «Къызчыкъ бла къоянчыкъ», «Илкер» деген китаблары энчи орун аладыла.
Назмула болсун, хапарла, таурухла болсун, джомакъла, элберле болун къайсы жанргъа да таукел узалгъанды Абидат, бетджарыкълы да болгъанды.
-
12 слайд
Абидат нарт сёзле джазаргъа да ёч болгъанды. Буруннгула айтханлай деб сагъынабыз, Абидат айтхан халкъда джюрюген айтыуланы. Адебге намысха къаты болгъанына шагъатлыкъ этген бу сёзлени «Адебинги къатла, намысынгы сакъла», «Этинг бла къалгъандан эсе, бетинг бла къал», «Уялыб, айтырынгы къойма, уялмай да бетинги джойма», «Айтылгъан сёз ызына къайтмаз, ашхы киши Аман айтмаз» д.а.к. башхала.
-
13 слайд
Биринчи китабы
-
14 слайд
Боташланы Абидатны къол ызы.
-
15 слайд
Назмулары.
-
16 слайд
-
17 слайд
Ана тилим.(Боташланы Абидат)
Ана тилим,
Джаным-тиним,
Сенсе, дейме,
Джарыкъ кюнюм.
Сени бла,тизиб,аннам
Меннге белляу айтыучанед.
Озуб баргъан джолоучу да,
Муну эшитиб къайтыучанед.
Джаным-тиним,
Ана тилим!
Уллуд сени сюймеклигим. -
18 слайд
8-чи март.
Сегизинчи март кюнюм,
Сен сыйлыса кёбледен,
Сеннге къол узатады ла
Тыш кърал миллетледен.Эркинликни толусу
Сенде табылды бизге,
Залимликлени ташлаб,
Бюгюн чыкъгъанбыз тюзге.Партияны кючюнден
Хар джолубуз кенг болуб,
Къанат кериб хауада
Учхан къушха тенг болуб.Кёпюрюбюз кючлюдю,
Тыйгъыч джокъду ётерге,
Тынч болгъанды ишибиз
М уратлагъа джетерге. -
19 слайд
Джаш тёлюлеге
Булутсуз чууакъ кёкден
Кюн джарытыб тийгенча,
Гокка хансла бу кюнню
Тийген халын сюйгенча,Джашау сизни джаратыб,
Илму, билим танытыб,
Джерде илмудан да озуб,
Узакъ кёкге джол ачыб.Сиз туугъансыз, джаш тёлю,
Ариу тангны джарыгъына,
Кёб ёсюмле шагъат болалла
Сизде насыб барлыгъына.Сизге кенг ачылгъандыла
Окъуу-билим эшиклери,
Сизни ийнакълаб, чайкъайдыла
Джашауну насыб эшиклери. -
20 слайд
Союз писателей СССР.
-
21 слайд
-
22 слайд
-
23 слайд
Къарачай поэзияны Антологиясы
2006 джыл. -
24 слайд
Абидатны картлары
-
25 слайд
Юйге иш:
Боташланы А., джашау джолу бла
чыгъармачылыкъ ишин билирге -
26 слайд
Сау къалыгъыз ! До свидания !
