Багша:Хандуева Дулма Бадмаевна
Улэнтындунда юрэнхы hуралсалай hургуули(МАОУ «Улентуйская СОШ»), Захааминай аймаг.
Хэшээл:Литературна уншалга
Темэ:М.Р.Чойбонов «Сагаан hараар». «Сагаалгантухай».
Зорилго:
1)«Сагаалган манай hайндэр. Саг уедэ мандахаболтогой!» гэhэн hалбаритайухибуудые танилсуулха;
2)түрэл арадайнгаа Сагаалганай еһо заншал һурагшадта гүнзэгыгөөр ойлгуулан,арадайнгаа аман зохеолдо дуратайгаар хүмүүжүүлэн, үндэһэн еһо заншалаа һэргээн,сахижа ябахыень һургаха;
3)ёһо заншалнуудай, һургаал заабаринуудтай танилсуулха.
Yхибүүнэйөөрын хүгжэлтын дүнгүүд: багшатаяа хамтахэшээлэй зорилго табиха; өөрынгөө һанал бодол, һанамжа хэлэжэ, баталжа шадаха;багшатаяа мүн нүхэдтэеэ хамта дүн гаргаха; бүлэг бүлэгөөр хүдэлхэдөө хажуудахихүнүүдээ шагнаха.
Yгтэһэншулэгэй удха дээрэ хүдэлжэ, «хүмүүжүүлхэ.
Предметнэдүнгүүд: шулэгэй гол удха элирүүлхэ, зохёолшэнжэлэлгэ, анализ, мүн зүб, ойлгон, уран уншаха.
Бэеэгуримшуулаад ябаха шадабари (регулятивные УУД):өөрөө хэшээлэй темэ хэлэхэ, зорилгыень табиха; багшатаяа хамта һуралсалайпроблемнэ асуудал шиидхэхэ;
Оршон тойрониие шудалха шадабари (познавательные УУД): олон ондооянзын уншалга хэрэглэхэ; шулэг уншажа, асуудалнуудта харюу олохо.
Харилсаха шадабари ( коммуникативные УУД): хүнүүдэй хэлэһые шагнаха,ойлгохо, тиин өөрынгөө һанал бодол хубилгахаяа бэлэн байха.
Хэрэгсэлнүүд: презентаци, ном, сэгнэлтын хуудаһанууд.
Хэшээлэй ябаса:
I.Эмхидхэлэй үе
II.Хэлэлгэ hорилго:
Саhабордоhотоүбэлнай
Сагаа hараяахүтэлбэ.
Сэлгеэ hайханБуряадтамнай
Сагаалгамнай морилбо!
— Удаанаар уншагты.
— Удаанаар уншажаэхилээд, нэгэ бага түргэнөөруншагты.
— Түргөөруншажа эхилээд, нэгэ бага удаанаар уншагты.
— Түргөөруншагты.
— Уранаар уншагты.
III.Хэшээлэй темэ болон зорилго табилга.
— Таанар мүнөөюун тухай уншабат? (Сагаалган тухай)
-Мүнөөдэрэйхэшээлдэ бидэ шэнэ hалбари үзэжээхилхэмнай. Ном соогоо нэрыень уншаябди: «Сагаалган манай hайндэр.Саг үедэ мандаха болтогой!»
IV.Багшын оролто үгэ.
Сагаалгантухай хөөрэлдөөн.
-Сагаалган тухай юу мэдэхэбта? Юундэ манай hайндэрболоноб?
(Сагаалгантухай мэдээсэл бэлдэhэн үхибүүдгаража хөөрэнэд).
Багшапрезентаци харуулна.
1 hурагша:
Энэ ехэ Сагаалганайһайндэр холын түүхэтэй юм. 13-хи зуун жэлдэ Чингис хаанай аша хубуун – Хубилай хаанфевраль hарасоо, үбэл хабар хоерой хилэ дээрэ Сагаан һарые найрлаха гэһэн зарлиг гаргаа.
1991 ондо Сагаалганбүгэдэ арадай һайндэр гэжэ хуулита еһоор баталагдаһан байна.
2 hурагша:
Сагаалган– гэр бүлын һайндэр, тиимэһээ нэн түрүүн дүтын ба холын түрэл гаралааамаршалдаг. Хуушан жэлэй һүүлшын үдэр – бүтүү үдэр амтатай эдеэн табагһааамсадаг. Шэнэ жэлдэ садхалан, амар амгалан ажабайхын тула бүтүүгэй үдэр«бүтэсэ» эдеэлхэ заншал байха. Заабол сагаан эдеэнэй дээжэһээ хүртэдэг, юундэбгэбэл, Сагаан һара – хабар-зунай сагаан эдеэндэ орохо хаһын эхин хаһа ха юм.
3 hурагша:Сагаалгансоо хүнүүд бэе бэеэ золгодог, хүндэлэн амаршалдаг һайхан заншалтай. Аха хүн дүүхүнэй хоер гар дээрэ альгаараа доошонь, нүгөөдэнь альгаяа өөдэнь харуулаад,дороһоонь дүмэн золгодог, гое һайхан үреэл хэлсэдэг. Энэ заншал аха үеын зонзалуушуулдаа хододоо найдажа, тэдэнэй зүгһөө хүндэ ямбада, дэмжэлгэдэ хүртэжэбайха гэһэн удхатай.
4һурагша: Буряад-монголшууд һайндэрэй урдахана бурхадтаа, газар дайдынгаа эзэдтэүргэл хэдэг, зальбардаг. Сагаан һарын үдэрнүүдтэ урданай заншалаар сэдьхэлбодолоо арюудхажа, гансал һайн хэрэг үйлэдэжэ ябаха еһотой юм.
Тонхүндэтэй айлшанда ба уг гарбал соогоо аха заха хүндэ хадаг баридаг. Сагаалжаороһон хүүгэдтэ амтатай конфетэ, печени гү, али жэжэ мүнгэ бэлэглэдэгзаншалтай.
6. Шэнэ темэ: М.Чойбоновой «Сагаан hараар»гэhэншүлэгтэй танилсалга.
1. Багшын жэшээтэ уншалга.
2. Словарна хүдэлмэри.
(Зулаймалаан Саяанhаа, зурын намжынхушуураад, тайбан аглаг улгымнай)
3.Зохёол бухэлеэр хадуун абалгые элирүүлгэ.
1) Энэшүлэг таанар хэр hонирхоншагнабабта?
2) Юунтухай хэлэгдэнэб?
3) Шүлэгхэнэй нэрэhээ бэшэгдээб?
4.Уншалга болон зохёолой анализ.
1)Түрүүшынбадаг булта уншаябди.
-Автор ямар мэдэрэл дамжуулхаяа, харуулхаяа hанаагээшэб гэжэ ойлгохоёо оролдогты.
2)Хоердохи бадаг уншагты.
Юунгэжэ ойлгообта энэ бадаг сооhоо?Нюдэндэтнай ямар зураг харагданаб?
3)Гурбадахи бадаг уншагты. Юун гэжэ хэлэхэ байнат?
4)Бэеэ даагаад шүлэгөөуншагты. Уран уншалгада бэлэдхэл.
5)Υхибүүдэйуран уншалга.
VII.Физминутка «Амарая, үхибүүд»
VIII.Текст бухэлеэр хадуун абалга.
1) hайнааруншадаг hурагша«Сагаалган тухай» гэhэн зохёол уншажа үгэнэ;
2) уншаһанайһүүлдэтабигдаха асуудалнууд:
-Буряад зон юундэ энэ hайндэр Сагаан hарагэжэ нэрлээб?
-Шэнэ жэлээ угтахадаа ямар заншалнуудые сахинаб?
IX. Рефлекси.
-Мүнөөдэрхэшээлдээ юу мэдэхэ болообта?
X.Бэеэ сэгнэлгэ.
—Ажалаа хэр сэгнэхэ байнабта? Υхибүүд саарһанууд дээрэбэеэ сэгнэнэ.
Сэгнэлгынхэмжээн:
· асуудал зүбгэжэ hанабал– «+» иимэ тэмдэг табиха;
· асуудал буруу гэбэл – «-» иимэ тэмдэгтабиха.
|
№ |
Асуудалнууд |
Сэгнэлтэ |
|
1 |
Сагаалганай найрта хүнүүд бэе бэеэ золгожо, хүндэлжэ амаршалдаг заншалтай гу? |
|
|
2 |
Сагаалганай hайндэр нэгэ үдэр тэмдэглэдэг гү? |
|
|
3 |
Тон хүндэтэй айлшанда ба уг гарбал соогоо аха заха хүндэ хадаг баридаг гу? |
|
|
4 |
Хуушан жэлэй һүүлшын үдэр – бүтүү үдэр гэжэ нэрэтэй гу? |
|
|
5 |
Сагаа hарын болоходо, хүн бүхэн нэгэ наhа нэмэдэг гү? |
|
Хэмжээ: 4-5 б. –
3 б. –
2 б. —
XI.Гэрэй даабари:
Һурагшад даабари шэлэн абажа гэртээ дүүргэхэ:
1. Шүлэг уранаар, гоёор уншаха.
2. Шүлэг уран гоёор, сээжээр хэлэхэ.
3. Сагаалганай ёһо гурим тухай хөөрөөбэлдэхэ.
