Тугантелем – иркә гөлем.
Шарапова Рамилә Мөдәрисовна,
Тукайрайоны Бәтке урта мәктәбенең татар теле һәм әдәбиятыукытучысы
Итуган тел, и матур тел,
әткәм-әнкәмнеңтеле!
Дөньядакүп нәрсә белдем
синтуган тел аркылы.
Үзенеңтуган телгә булган мәхәббәтен татар халкының бөек шагыйре Габдулла Тукай әнәшулай матур итеп язган. Чынлап та, туган телне ярату – Туган илне,әткәй-әнкәңне ярату белән бер. Юкка гына тугантелне ана теле дип йөртмиләр шул!
Тугантел төшенчәсенә зур мәгънә салынган. Ул – Ватан, туганҗир, ата-ана сүзләре белән бергә торган бөек, изге һәм кадерле сүз. Туган телнетугач та ишетә һәм өйрәнә башлыйсың, шуңа күрә аны туган тел дип атыйлар да.Әйе, туган тел — иң татлы тел, “Ана теле бер булыр” бу мәкаләдә дә шуны күрәбез.Баласы карынында чагында ук анасы аңа төрле әкиятләр сөйли, җырлар җырлый, аныңбелән сөйләшә. Дөньяга тугач, бала үзенчә ниндидер авазлар чыгарып ята, аннарыҗайлап үзенең туган телендә сөйләшә башлый. Ул телгә баланы, башлап аның иңгазиз кешесе – анасы өйрәтә, иркәли,юата. Туган телне сөяргә, хөрмәт итәргә,горурланып яшәргә дә ана өйрәтә.
Туган тел!Нинди гүзәл, матур, йомшак, бөек сүз! Һәр милләтнең үз туган теле була:марыйларныкы – марый, чуашларныкы – чуаш, башкортларныкы – башкорт. Ә безнеңтуган телебез – татар теле! Әйе, татар теле: җырдай моҗлы, кызлар кебек шатчырайлы, ачык йөзле татар теле. Ул бик борынгы һәм бай телләрнең берсе, шуңакүрә без аның белән горрланып яшәргә тиешбез. Туган тел турында берсеннән-берсематур шигырьләр, җырлар, мәкальләр бар. Шагыйрь Наҗар Нәҗми “Туган тел”шигырендә шундый матур юллар яза:
Туганҗирең – Идел буе
Һәр телнеңбар Туган иле.
Туганҗирең кебек назлы,
Җырдаймоңлы татар теле.
яисә:
Туган тел– иң татлы тел,
Туган тел– иң тәмле тел,
Тәмле дип:телең йотма!
Тугантелне онытма!
Ниндисихри юллар бу! Дөньяда һәр кеше үз телен яхшы белеп, аңа хезмәт итәргә тиеш,бозмаска, телне саф, чиста итеп куллана белергә тиеш.
Тел –кешенең юлдашы гомерлеккә! Кеше беренче чиратта үз телен әйбәт белергә тиеш, әаннан инде бүтәннәрен. Хәзерге вакытта туган телне онытучылар, бозучылар дакүп. Мондый кешеләр безнең телебезне ямьсезлиләр, чит тел сүзләре кушыпсөйләшәләр. Бу бик начар хәл. “Инсафлының теле саф”, — диләр бит.
Акыллы,тәртипле кеше, минемчә, беркайчан да үз телен бозмаячак та, онытмаячак та.
Рәхәтләнепүз туган телеңдә сөйләшү – үзе бер бәхет түгелме соң?
Туган тел– һәркем өчен кадерлн булган бөек хәзинә. Ул – халкыбызнең рухи көзгесе. Шушытелдә милләтнең бөтен балалары, гореф-гадәтләре генә түгел, үткәне, бүгенгесе,киләчәге дә. Шуңа күрә туган телне буыннар арасында югалтмыйк.
