Ф-БЕ-10/10
ҚАЗАҚСТАНРЕСПУБЛИКАСЫНЫҢ ОҚУ-АҒАРТУ МИНИСТРЛІГІ
ШЫМКЕНТ ҚАЛАСЫНЫҢ БІЛІМ БАСҚАРМАСЫ
«ЖОЛ – КӨЛІККОЛЛЕДЖІ» МКҚК
ӘДІСТЕМЕЛІК ТАЛДАУ
ашық сабақ
Орындаған: Темиркулов Б.
07161300 арнайы пәндер
циклдік комиссиясы
мәжілісінде талқыланып, қаралған.
Хаттама №__ «___» ______2022 ж.
ПЦК төрағасы ________Торыжанов Б.А.
Шымкент 2022 ж.
Күні: 12.10.2022 ж. Тобы:ТМ-9-201 тобы
Пәні:: КМ 11. Автокөлікті жөндеу.
Сабақ тақырыбы: «Салқындату және майлау жүйелерін жөндеу»
Сабақтың мақсаты:
1. Білімділік: Тақырыпты өткен сабақтармен байланыстыра отырып, студенттердіңбілімін пысықтау. Автомобильдің салқындату жүйесінің түрлері, салқындатужүйесінің бөлшектерінің құрылысы және жұмысын жөндеу жайлы оқушыларғатүсіндіру.
2. Дамытушылық: Студенттерге жаңа ақпараттықтехнологияны қолдана отырып, сапалы білім беру. Білім алушылардың өз бетіншежұмыс жасау дағдыларын игеруге деген ынтасын ояту.
3. Тәрбиелік: Студенттердің бойына өз мамандықтарына деген қызығушылықты, тұлғалық адамгершілік қасиеттер,пікірлер мен сенімдер қалыптастыру. Оқушыларды жауапкершілікке, ұқыптылыққа, патриоттық рухқа және кез келген қиындыққа, төзімділікке тәрбиелеу. Еліміздегі автомобиль саласын дамыту.
Сабақтың түрі: аралас сабақ
Сабақтың әдісі: Білім беруді ізгілендіру технологиясы.
Пәнаралық байланыс: «Автомобильдердің құрылысы», «Автомобильге техникалық қызметкөрсету», «Автокөлік құралдарының қауіпсіздігі», «Автомобиль пайдалануматериалдары»
Сабаққа қажетті материалдар: оқулықтар, компьютер, тест материалдары, кеспе қағаздары,слайдтар, видеоролик.
Сабақтың барысы:
1.Ұйымдастыру кезеңі:
— аудитория тазалығын тексеру
— оқушылармен сәлемдесу
— оқушылардың киім үлгісіне мән беру.
— оқушыларды түгелдеу
— оқушылардың ықылас-зейінін сабаққа аудару
2. Өткен тақырыптарға шолу:
2.1 «Өзара тексеріс» тәсілі арқылы үй тапсырмасына берілгенсұрақтарды тексеру.
Үй тапсырмасына берілген сұрақтар:
1.Газ тарату механизмінің негізгі қызметі қандай?
2.Клапандар мен күйентелер арасындағы саңылау не үшін қажет?
3.Клапандар қандай материалдан жасалған және олардың айырмашылығы неде?
2.2. «Кahoot» ойыны арқылы «Қозғалтқыштың механизмдерін» ескетүсіреміз!
2.3 Өткен тақырып бойынша түсінік айту
3. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Қозғалтқышты салқындату жүйесініңқұрылғысы
Жұмыс кезінде қозғалтқыш бөлшектерімеханикалық ғана емес, сонымен қатар елеулі термиялық стресске ұшырайды. Кейбіркомпоненттердің қызуына әкелетін үйкеліс күшінен басқа, қозғалтқыш ауаны / отынқоспасын жағады. Қазіргі уақытта жылу энергиясы өте үлкен мөлшерде шығарылады.Температура, оның кейбір бөлімдеріндегі қозғалтқыштың өзгеруіне байланысты,1000 градустан асып кетуі мүмкін.
Металл элементтері қыздырылған кездекеңейеді. Перекаль олардың сынғыштығын арттырады. Өте ыстық ортада ауа / отынқоспасы бақылаусыз тұтанып, құрылғыда детонация пайда болады. Қозғалтқыштыңқызып кетуіне байланысты проблемаларды жою және қондырғының оңтайлытемпературасын сақтау үшін автомобиль салқындату жүйесімен жабдықталған.
Негізгіфункциядан басқа, бұл автомобиль моделіне байланысты:
· Берілістерді, турбиналарды салқындату;
· Қыста ішкі жылыту;
· Қозғалтқышты майлауды салқындату;
· Шығарылатын газдың рециркуляциясын салқындату.
Бұлжүйенің келесі талаптары бар:
1. Ол әр түрлі жұмыс жағдайында ішкі жану қозғалтқышының жұмыстемпературасын ұстап тұруы керек;
2. Ол қозғалтқышты қатты салқындатпауы керек, бұл оның тиімділігінтөмендетеді, әсіресе дизельді қондырғы болса (қозғалтқыштың осы түрінің жұмысістеу принципі сипатталған)
3. Қозғалтқышты тез жылытуға мүмкіндік беруі керек (қозғалтқышмайының төмен температурасы қондырғы бөлшектерінің тозуын арттырады, өйткені олқалың және сорғы оны әр қондырғыға жақсы сормайды);
4. Минималды энергия ресурстарын тұтынуы керек;
5. Қозғалтқыштың температурасын оны тоқтатқаннан кейін ұзақ уақытұстаңыз.
Салқындатужүйесінің құрылғысы және жұмыс принципі
Автокөліктіңжеке модельдерінің құрылымдық жағынан әр түрлі болуы мүмкін болғанымен, олардыңпринциптері өзгеріссіз қалады. Жүйелік құрылғыға келесі элементтер кіреді:
· Салқындатқыш күрте. Бұл мотордыңбөлігі. Цилиндрлер блогында және цилиндрлердің бас бөлігінде жұмыс жасайтынсұйықтық қазіргі қозғалтқыштарда айналатын ішкі жану қозғалтқышындағы арналаржүйесін құрайтын қуыстар жасалады. Бұл температураның жоғарылауын сезінетінцилиндрлер блогынан жылуды кетірудің ең тиімді әдісі. Инженерлер бұл элементтісалқындатқыш блок қабырғасының ең көп салқындату қажет болатын бөліктеріменбайланысатын етіп жасайды.
· Салқындатқыш радиатор. Бұлтегіс тікбұрышты бөлік, оларға алюминий фольга қабырғалары салынған жұқа металлтүтіктерден тұрады. Сонымен қатар, осы элементтің құрылғысысипатталған … Қозғалтқыштан шыққан ыстық сұйықтық оның қуысына енеді.Радиатордағы қабырғалар өте жұқа болғандықтан, оларда түтіктер мен жүзгіштеркөп болғандықтан, олар арқылы өтетін ауа жұмыс ортасын тез салқындатады.
Двигателдің жұмыс істеу кезінде оның қозғалатын бөлшектерікүрделі қозғалыстар жасайды. Сол кезде олар әрі қозғалмайтын бөлшектергежанасып үйкеліседі. Сондықтанда сондай құрғақ үйкелісті, сұйвқтвқ үйкеліскеайналдыру қызметін майлау жүйесі іске асырады, яғни бөлшек бедерлерінің ойжерлері сұйық майға толады да екі қырды бір- біріне айқасу құбылысынболдырмайды. Әрі қарай бөлшектердің жылу енді сұйық майдың жылжуына байланыстыболғандықтан, үйкеліс мүлде жеңілдейді.
Қазіргі двигательдердің барлығында құрама майлау жүйесі қолданылады, яғникейбір бөлшектер қысыммен, кейбір бөлшектер шашып майланады. Майлайтын сұйықкартер түбіне құйылып қойылады. Оның деңгейі белгілі біа мөлшерде болуға тиісжәне оны арнаулы көрсеткішпен үнемі бақылап отырады.
Двигатель жұмысы кезінде тазалығы төмендейді де сүзгіштердің жұмысыннашарлатады. Егер сүзгіштер өте ластанып кетсе, онда олар май жүйесіне қараймайды өткізбеуі мүмкін. Мұндай жағдайда двигатель механизмдері құрғақ жұмысістейді де, апатқа ұшырайды.
Суыту жүйесі қызыған бөлшектерді суыту үшін қажет. Іштен жанатындвигательдерде артық жвлувн шығаруды сұйықпен немесе сыртқы ауаның көмегіменжасанды түрде суыту арқылы жүзеге асырады.
Сонымен сувту жүйесінің негізгі қызметі, ол двигательдің қызғанбөлшектеріндегі артық жылуды сыртқа шығарып, қоршаған ортаға таратып жіберуболып табылады, яғни двигательдің қызған бөлшектерінен сыртқа жылу тасмалдайтынқондырғы болуы қажет.
Ауамен салқындатылатын двигательдерде бөлшектердің қызуды бәсеңдету үшінцилиндрлерге және оның қалпақшаларына роторлы желдеткіш ауа үрлейді. Желдеткішротардан тұрадй, оның көп санды қалақшасымен қозғалмайтын бағыттаушысы бар.Желдеткіш ротордың айналу жиілігін өзгерту арқылы жылу режимін автоматты түрдереттейді.Осы мақсатта гидродинамикалық муфта қолданылады. Двигательтемпературасы неғұрлым жоғары болса, гидромуфтаға май соғұрлым көп құйылады,әрі желдеткіш роторы да аса тез жиілікпен айналады. Температура белгілі бірмәнге дейін төмендегенде золотник майдың муфтаға келуін шектейді де, желдеткішайналысын баяулатады. Тракторлар мен автомобильдердің двигательдерінде көпшілікжағдайда сұйықпен салқындататын жүйе қолданылады.
Двигательдердің суыту жүйесі мынадай негізгі құрылғылардан тұрады: радиатор,желдеткіш, су насосы, термостат, су көйлегі, жалғастырғыш жеңшңлер жәнетермомтр. Қыста суыту жүйесінде антифриз қолдану керек. Су құйылғандвигательдерде жұмыс біткеннен кейін суды төгіп тастау керек. Егер оны төкпесе,цилиндрлер блогы, радиатор, түтікшелер жарылып кетуі мүмкін.
Көлік құралының түйісетін бөліктері, әсіресе қозғалтқыш бөліктері арасындағыүйкеліс азайту ұзақ ғұмыр ұзартуға және олардың көрсеткіштерін жақсартумақсатында, майлау жүйесін талап етеді.
ICE көлік майлау жүйесі келесі бөлшектер мен құрылғылар: мұнай қысым датчигі,мұнай сүзгі, мұнай салқындатқышы, май сорғы, картер (maslozabornik қосаалғанда), редукционды клапан қысым, мұнай үзінділерді және алуан. Қозғалтқыш майлау жүйесініңжоғарыда элементтерін барлық және нақты функцияларды әрбір орындауға олардыңмақсаты бар. Мұнай сақтауға, мұнай табаны пайдаланылады. Ол қозғалтқыш майдеңгейін бақыланады, бірақ бұл жерде мұнай деңгейі датчигін және орналасқанболуы мүмкін зондты пайдалану температура сенсоры майды жүйесіне мұнайды айдауүшін, сіз мұнай сорғыны қажет. Ол қозғалтқыштың жұмысына, тарату білігініңнемесе қосымша жетек білігінің көмегімен орындалады.
Жоғарыда функцияларына Сонымен қатар, ол сондай-ақ қозғалтқыш құрамдас ішкіжану қозғалтқыш тоттануға қарсы қорғау шығарады салқындағанда, тозу өнімдерінжояды.
ICE көлік майлау жүйесі келесі бөлшектер мен құрылғылар: мұнай қысым датчигі,мұнай сүзгі, мұнай салқындатқышы, май сорғы, картер (maslozabornik қоса алғанда),редукционды клапан қысым, мұнай үзінділерді және алуан. қозғалтқыш майлау жүйесінің жоғарыдаэлементтерін Барлық және нақты функцияларды әрбір орындауға олардың мақсатыбар. Мұнай сақтауға, мұнай табаны пайдаланылады. ол қозғалтқыш май деңгейін бақыланады,бірақ бұл жерде мұнай деңгейі датчигін және орналасқан болуы мүмкін зондтыпайдалану температура сенсоры майды.
Кейбір үлгілерде, қысым датчигі қозғалтқыштың май деңгейін көрсете алады, жәнекөлік құралын операциялық үшін қауіпті қысым моторды қамтылмаған кезде. мұнайқысымы тұрақты майлау жүйесін сақтап қалу үшін бір немесе екі жабдықталғанайналма клапандар. Ал оларды орнату, әдетте атқарылған немесе май сорғы немесесүзгіде.
Майлау жүйесінде атқарылатын жұмыстар:
— май деңгейін тексеру, ағып тексеру;
— ережелерін сақтау суық қозғалтқышты іске қосу;
— арматура, Қоқыс тұрған сүзгілер мен clarifiers тазалаудытексеру;
— май өзгерту және бүкіл жүйесін шайыңыз.
5.Сабақты қорытындылау:
1. Майлау жүйесінің қызметі
2. Майлау жүйесінің жалпы құрылысы
3. Суыту жүйесінің жұмыс істеупринципі
6. Оқушыларды бағалау
«95-100» —
«90-94» —
«85-89» —
«80-84»-
«75-79»-
«70-74»-
«65-69»-
«60-64»-
7.Үй тапсырмасы:
1. Суытужүйесі қандай қызмет атқарады?
2. Ауаменсуыту жүйесі қалай жұмыс істейді?
3. Қысымменмайланатын бөлшектерді атаңыз.
4. Катердіне үшін желдетеді?
5. Майрадиаторы қандай қызмет атқарады?
8.Қолданылған әдебиеттер:
1. «Автомобильқұрылысы» Б.Алиев. П. Жүнісбеков.Алматы 2005ж.
«Автомобильқұрылысы» Б.Тұрысбеков.Е.Белгібеков.Алматы 2013ж
2. Ссылка: https://avtotachki.com/kk/ustrojstvo-sistemy-ohlazhdeniya-dvigatelya/
