Тема:Н. Алмановын «Теле» сÿретше почеш сочинений.
Цель:- илышым кузе шижын шогымым, тудым умылымым рашемдаш; вес сÿретла гочтанастарен шонымашыштым утларак келгын почаш;
— айдеме декеотношенийыштым пален налын, тÿня умылымашыштым кумдандаш;
— возымо йылмеяндарлыкым вияндаш.
Кучылтмосÿрет-влак: З.Ф. Лаврентьев «Самырык-влак деке унала», «Пиалан шоҥгылык».
Урокынэртымыже:
I.Саламлалтмаш. Муро сем.
II.Тема дене келшышын мутланымаш. Тунемше-влакын чон шижмашыштым тарваташ.Тачысе илышыште могай йодыш мемнам утларак тургыжландара? Темыш куснена.
III.Художник-влак нерген туныктышын ончылмутшо.
НиколайАлманов мыланна палыдыме, но тыгодымак моткоч лишылла чучеш. Молан? …
Раш.Тудо илышын чынжым почын пуэн мошта. Шочынжо Курыкмарий мландысе Пертнур кундемеш. 9 классым тунем пытарымеке, Козьмодемьянскысе художественный школыш коштын,вара 1984-ше ийыште Йошкар-Оласе художественный училищым тунем лектеш.
Тудоклассика корно дене каен огыл. Сÿретчын чонжо яндар, чылалан почылтшо гай.Нимогай чоялык деч посна илыш сÿретым йоча кид дене возымо семын радамла. Возымотемыже: просталыкше дене ялысе илыш йогыным почын пуымаш. Москва, Киев,Сыктывкар, Йошкар-Ола да моло олаласе выставкылаште мастарлыкше ончыкталтын,йот элыштат сÿретше выставкыште лийын. Лач ял илышым тыге простан почын пуымыжофинн-влакым öрыктарен. Тампере олаште персональный выставкыже эртен да
ончышо– влак деч сай акым налын. Воштончышто ончыктымо семын тыглай ял илышсÿрет чоннам савыра да шонкалаш тарата.
IV.Сÿрет дене паша.
Сÿретым лончылымашке куснена.
Йодышшындалтеш: сÿретын вуймутшо тыланда мо нерген ойла? /Тыште вуймутын шонгылыкдене кылдалтмым рашемдаш лиеш./ Сÿрет мыняр ужаш гыч шога? Кум ужаш.Тугеже кажне ужашым посна лончылена.
-Тачысе илышыште могай тургыжландарыше йодыш ончыл верыш лектеш? Самырык даилалшырак-влак коклаште тукым кыл лушкыдеммаш. Кушеч тудо тÿналеш?Сÿретыште эн ончыч шинчалан мо перна? Могай тат ончыкталтын? Кас. Шонгылыкдеке лишыл?
-Сÿретын кокымшо ужашыштыже мо шинчалан палдырна? /Оралте пенгыдылык, ÿмырмучко пашам ыштен илымышт дене пенгыдемдалтеш/.
-Лум оралтым пеш пенгыдын леведын. Мо нерген ойлен кертына? Шонгылыкатпызырналтше гай, нелын эрта.
-Ушкал молан йошкар тÿсан? Айдемын илышыштыже куанжат палдырнышаш. Тувыр денеикгай. Тугеже озавате мотор, весела кумылан улмаш.
-Сÿретын эше вес ужашыжым ончен, тендан могай шонымаш шочо?
Кас ÿжара адакат шонгылык темым почын пуаш полша.
-Нине шонгыен-влак нерген тендан могай шонымаш шочо? Пашаче улыт. Арулыкымйоратат. Вургемышт каплан келшыше. Пу артанат сайын оптымо. Ушкалат таза.
-Тÿншотышто сÿретче могай чиям кучылтын? Чияжат шонгылык деке лишыл, кас ÿжара,пычкемышалтеш, изиш темдымыла чучеш.
Вес сÿретым ончалына,танастарен мутланена. Писатель-влакын произведенийыштым шарналтена.
— Тыгеже тиде сÿретнерген мом ойлен кертына? Молан тудо мемнам туныкта? Йырна порылыкым шараш,икте-весым пагалаш, умылен мошташ. Ныжыл муро сем гай ласкалык йырваш шарлыже.
V.Планым чонымаш.
I.Художник нерген ой.
II.«Теле» -кумда илыш умылымашым почын пуышо сÿрет .
1. Сÿретын ончыл ужашыже:
а. шонгыен-влакын чурийышт,шинчаончалтышышт;
б. вургемышт.
2. Сÿретын кокымшо ужашыже:
а. чатка сурт-пече;
б. паша шÿлыш.
3. Кас кава.
III.Тендан шонымашда, шижмашда.
VI.Сÿрет почеш мутланымаш. Икмыняр тунемше шонымашым луктын каласа.
VI I.Тетрадьыш возымаш.
